چند نکته از مراحل طراحی ساختمان

چند نکته از مراحل طراحی ساختمان

در این بخش میخواهیم شما کاربران عزیز ناریران را با مفاهیم ابتدایی ولی ضروری در رابطه با طراحی ساختمان خصوصا مسکونی شامل خانه ، آپارتمان و ویلا آشنا تر کنیم :

 

 مراحل طراحی ساختمان

 

• انجام مطالعات اولیه،برنامه ریزی  فیزیکی و تعیین اهداف پروژه:

اهداف کمی و کیفی هر پروژه بستگی به خواست و نیازهای استفاده کننده و امکانات و محدودیت های فرهنگی،اقتصادی،اجتماعی و فنی موجود دارد.

(هدف از ایجاد خانه تامین امنیت و آرامش روحی و جسمی افراد خانواده است تا زمینه سلامت، رشد و تعالی آن ها فراهم آید و با ایجاد محیطی خانوادگی صمیمی،حریم خصوصی و آسایش آن ها تامین شود.)

• بررسی عوامل محیطی و جغرافیایی:

عوامل محیطی نقشی تعیین کننده،در شکل گیری ساختمان دارند.ساختمان های هر منطقه با توجه به شرایط محیطی ،وضع زمین و نوع آب و هوای آن طراحی می شود.

عوامل طبیعی شامل:

1) مختصات جغرافیایی هر منطقه

2) آب و هوا با توجه به ارتفاع آن نقطه از سطح زمین

3) محیط و عوامل طبیعی مانند کوه،بیابان و جنگل  تاثیر اساسی در کیفیت ساختمان های هر منطقه دارد .

4) شدت و جهت بادهای منطقه

5) دما و تغییرات درجه حرارت

6) رطوبت نسبی

7) میزان بارندگی

 

• شناسایی کامل اجزای عملکردی ساختمان:

برای طراحی مناسب هر قسمت از ساختمان،مهندس معمار باید کاملا با فعالیت هایی که در آن قسمت انجام می گیرد آشنا باشد،مساحت فضا ها و نوع لوازم و تجهیزات مورد استفاده را مشخص کند،نورگیری تهویه و ارتباط متقابل فضاها را بررسی نماید و هر فضا را متناسب با نحوه استفاده اش  طراحی کرده تسهیلات لازم را پیش بینی کند.

خصوصیات و ویژگی های بخشی از فضا های  یک  ساختمان مسکونی:

1)ورودی ساختمان:        دسترسی  و و رود به بنا بخش مهمی از طرح آن را تشکیل می دهد،ورودی واحد مسکونی ، ضمن تامیین دسترسی مناسب به خانه باید به خوبی حریم داخلی خانه  را از فضا های عمومی جدا کند و امکانات مربوط به ورود،تعویض لباس ،در آوردن کفش،امکان استقبال و مشایعت مهمان را تامین سازد،همچنین باید زیبا و راحت و فاقد فضاهی بون استفاده باشد،و در شرایط اقلیمی نامناسب ماننع نفوذ سرما،گرما و گردو خاک شود.ورودی باید دسترسی آسان به نشیمن،پذیرایی،پله های طبقات و آشپزخانه داشته باشد.

2)اتاق نشیمن:       تاق نشیمن محل زندگی خانواده و مهمترین قسمت خانه است.فضای نشیمن اغلب مستقل از فضای پذیرایی طراحی می شود و حالتی خصوصی دارد. فضای نشیمن باید آتابگیر باشد و به آسانی با بالکن و حیاط ارتباط داشته باشد. فضای نشیمن باید به نحوی  طراحی شودکه فعالیت های مختلفی مانند نشستن،صحبت کردن، تماشای تلوزیون،بازی بچه ها و مطالعع و … را عملی سازد.

3)غذا خوری:        غذاخوری باید با آشپزخانه،پذیرایی و نشیمن خانوادگی ارتباط نزدیک داشته باشد.در خانه های بزرگ می توان غذا خوری مهمان و خانواده را جداگانه طراحی کرد. فضای غذا خوری خانوادگی را میتوان در گ.پوشه آشپزخانه نیز پیشبینی کرد.فضای غذا خوری باید از نور طبیعی و مصنوعی مناسبی برخوردار بوده،و دارای دید و منظر مناسب باشد.فضای غذا خوری بهتر است در مجاورت تراس و با امکان دسترسی به حیاط طراحی شود.

4)آشپزخانه:         فضای آشپزخانه باید با ورودی اصلی،سرویس غذا خوری،فضای نشیمن و پذیرایی ارتباط راحتی داشته باشد و در عین حال نسبت به اتاق های خواب دور نباشد.فضای آشپزخانه نیز به نور طبیعی،دید و منظر و تهویه مناسب دارد.دسترسی آشپزخانه به تراس و حیاط امکانات مناسبی را در اختیار خانواده قرار می دهد. رنگ آشپزخانه باید روشن و جنس کف و دیوار های آن قابل شستشو و نظافت باشد.

5)اتاق خواب:       اتاق های خواب از جمله فضاهای خانه هستند که هم برای استراحت افراد خانواده و هم به عنوان یک فضای خصوصی برای نگهداری وسایل شخصی و فعالیت های شخصی افراد مانند مطالعه،انجام کارهای هنری،خیاطی ،بازی بچه هاو… مورد استفاده قرار می گیرد.  این بخش از خانه ضمن نزدیکی به فضاهای خانوادگی مانند نشیمن و آشپزخانه،معمولا به صورت مستقل و دور از فضای پذیرایی مهمان طراحی می شود. بخش خواب باید رد قسمت ساکت خانه طراحی شود و به حمام و سرویس دسترسی نزدیکی داشته باشد.اتاقهای خواب بهتر است ضمن دسترسی به تراس و حیاط ،آفتابگیر بوده،از دید و منظره خوبی بهره ببرد.

6)اتاق کار:       برای استفاده بهتر از اوقات فراغت ممکن است ،خانه امکاناتی از قبیل  دفتر کار،مطب،دار قالی،اتاق خیاطی،کارگاه هنر و …داشته باشد.

7) پارکینگ:      پارکینگ از جمله فضاهای واحد مسکونی  است که می تواند جدا از ساختمان اصلی نیز ساخته شود. پارکینگ باید نزدیک به خیابان طراحی شود و دسترسی از آن به داخل  خانه آسان باشد.

8) سایر فضا ها:       خانه ممکن است علاوه بر فضاهای ذکر شده دارای انواع فضاهای دیگر از قبیل سرویس،حیاط،فضاهای بازی بچه ها،موتورخانه و … باشد که هر کدام باید بر اساس شرایط و نیازهای افراد خانواده و استانداردهای موجود طراحی شوند.

 

• یررسی روابط متقابل طرح:

پس از شناخت کمی و کیفی اجزای پروژه و شناخت تسهیلات مورد نیاز هر کدام از فضاها ، بررسی روابط متقابل فضاها و عملکردها و سازمان دهی اجزای طرح ، مرحله دیگری از مراحل طراحی ساختمان است. نتایج این مرحله از کار طراحی معمولا به صورت دیاگرام ارتباطی ،ترسیم می شود.

• تجزیه و تحلیل زمین:

در تحلیل زمین پروژه عوامل مختلفی از قبیل، اندازه و شکل زمین ،شیب ،عوارض موجود ، جنس و مقاومت خاک، امکانات دسترسی ، و همسایه های مجاور ،مناظر مناسب و دید های مزاحم و غیره مورد   مطالعه واقع می شوند تا تصمیمات لازم در مورد محل قرار گیری  ساختمان ،راه های دسترسی ،جهت گیری بنا و نحوه توزیع فضا های باز و بسته  گرفته شود.

• بررسی مصالح و انتخاب سیستم ساختمانی:

طرح و ترسیم نقشه های اجرایی هر ساختمان رابطه مستقیم با سیستم ساختمان ،نوع مصالح مصرفی تکنولوژی ساخت و نحوه هماهنگی ساختمان با شرایط محیطی دارد. به همین جهت سیستم های ساختمانی متفاوتی را در قسمتهای مختلف کشورمان شاهد هستیم که اهم آن ها به این شرح هستند:

1- ساختمان های چوبی در مناطق معتدل و مرطوب شمال

2- ساختمان های آجری و خشتی با پوشش طاقی در مناطق کویری

3- ساختمان های خشتی، آجری و سنگی با سقف تیر پوش در غرب و مناطق کوهستانی کشور

4-  ساختمان های چادری در مناطق عشایری نشین

5- سا ختمانهای اسکلت فلزی و بتنی با دیوار های سبک در مناطق شهری.

• تهیه و ترسیم طرح های اولیه (اسکیس):

پس از آنکه مرحله برنامه ریزی و شناخت فضا ها و اجزای پروژه به اتمام رسید و درک روابط متقابل فضاها با یکدیگر حاصل شد،با توجه به تجزیه و تحلیل زمین،مصالح و سیستم ساختمانی مناسب و نتایج مطالعات “شکل گیری ایده های طراحی”شروع می شود.

 

طراحی ساختمان

برای ارائه یک طرح مناسب،بایستی موارد زیر ،به طور معقول و استاندارد رعایت شود:

الف) یادداشت نمودن  فضاهای مورد نیاز در داخل ساختمان،به ترتیب اولویت. فضا های مورد نیاز یرای یک ساختمان مسکونی معمولی را می توان به قرار زیر یادداشت نمود:

• اتاق خواب 
• سرویس(حمام،رختکن، و دستشویی و توآلت)
• آشپزخانه 
• غذا خوری و پذیرایی
• هال 
• نشیمن 
• انباری 
• راه پله 
• اتاق مطالعه و کتابخانه
• اتاق بازی
• پاسیو  (در صورت نیاز)
• داکت(درصورت نیاز)

 

ب‌)     نورگیری مناسب از جهت های مختلف ساختمان.

ج)  جهت های قرار گرفتن هر یک از فضاها در داخل ساختمان.

د‌)       ابعاد هر یک از فضاهای داخلی ساختمان.

ه‌)       رابطه هر یک از فضاهای داخلی ساختمان با فضاهای داخلی دیگر همان ساختمان.

 

نورگیری مناسب

نکات زیر در روشنایی اتاق ها  موثر می باشند:

1-    20درصد از سطح دیوارهای هر یک از اتاق بایستی از شیشه پوشیده باشد. این مقدار از فضای شیشه ای ،حتی در روزهای ابری  هم نور طبیعی را به اتاق می رساند.

2-    برای اینکه روشنایی بیشتری به اتاق ها برسد، و از نور آفتاب و حرارت آن  بیشتر بتوان استفاده کرد،باید حتالامکان پنجره ها را به طرف جنوب نصب کرد،و اگر ساختمان در مناطق گرمسیر قرار گرفته باشد،باید سعی شود،پنجره ها رو به شمال قرار گیرند.

3-    برای توزیع بیشتر نور در داخل اتاق ها،لازم است،در صورت امکان پنجره ها را بر روی بیش از یک دیوار نصب کنیم.

4-    بهترین نور در ایران نور جنوب بوده،و بعد از آن به ترتیب،نور شمال و مشرق می باشد ،نور مغرب نور مناسبی نیست. اگر مجبور به گرفتن نور مغرب به اتاق ها شدیم،باید به طور غیر مستقیم این نور را به داخل اتاق بتابانیم.

 

خصوصیات چهار جهت اصلی

الف)شمال:بدون آفتاب-نور یکنواخت-در زمستان سرد-پنجره ها باید یدر این جهت بزرگتر در نظر گرفته شوند.

ب) جنوب: پر ارزش ترین قسمت،ضلع جنوب می باشد،بدون آفتاب در تابستان ها( در زمستانها آفتاب عمیق می تابد) در تابستانها جهت جلوگیری از تابش نور خورشید بایستی سایبان زده شود.

ج)مشرق:تایش آفتاب در صبح ها به صورت مایل و در تابستانها تابش آفتاب قابل تحمل،ولی در زمستان ها کمی سرداست.

د)مغرب:آفتاب عمیق در بعد از ظهرهای تابستان(در زمستان بدون آفتاب).

 

 

ابعاد فضاها

جدول ابعاد نسبی فضاها در یک واحد مسکونی معمولی که تا حدودی منطقی و اصولی می باشد:

ابعاد نسبی فضا ها(متر)	نام فضا
5*3.5	اتاق خواب والدین
4*3.5	اتاق خواب بچه ها
4.5*4	اتاق خواب مستخدم
2.5*2.5   _   2.5 *2	حمام
1.5*1.5   _    1.5*1	توآلت
4.5*3.5    _   3.5*2.5	آشپزخانه
2.8* 1.20	در ورودی ساختمان
2*1    _     2.20* 1.50	در ورودی اتاق ها
2*1        _      2*0.9	در ورودی حمام و توآلت

 

جدول ابعاد نسبی فضاها در یک واحد مسکونی:

پذیراییm2	غذاخوری m2	آشپزخانه m2	خواب m2	حمام m2	اندازه طرح
20	15.5	11	14	6	کوچک
25	17.5	13.5	17	8	متوسط
20	19.5	16.5	19	10	بزرگ

جدول فضا های اصلی و فضاهای تابع:

فضای تابع	فضا های اصلی
حمام، رختکن،توآلت،دستشوئی و هال خصوصی	اتاق خواب
انباری و غذا خوری	آشپزخانه
پزیرایی	غذا خوری